De koningin van de bloemen, de roos, wordt al eeuwenlang in vele culturen gewaardeerd. Niet alleen vanwege haar schoonheid en heerlijke geur, maar ook voor haar helende eigenschappen op zowel fysiek als psychologisch niveau. Rozenwater en rozenolie werden gebruikt in de traditionele geneesmiddelen van China, India, het Midden-Oosten, Egypte, Griekenland en het Romeinse Rijk om een breed scala aan medische aandoeningen te genezen.
We weten niet precies wanneer rozenwater voor het eerst werd gemaakt, maar we kunnen het bestaan van rozenwater wel herleiden tot de Griekse stad Pilos in 1200 voor Christus, waar het commercieel werd verhandeld. De Grieken en Romeinen geloofden steevast in de genezende werking van rozenwater en rozenolie tegen allerlei kwalen, maar zij waardeerden de roos ook als parfum en deodorant.
Islamitische bronnen
Ook in de islamitische bronnen is er sprake van rozenwater. De bekende Marokkaanse wereldreiziger Ibn Battuta (1340-1369) schrijft in zijn memoires dat in Anatolië, Turkije, in het plaatsje Nusaybin rozenwater geproduceerd werd. “Het heeft een unieke geur en het smaakt heerlijk. Zij gebruiken het vooral na een bezoek aan de hammam.”
Ibn Sina
Er wordt gezegd dat de beroemde Perzische geleerde Ibn Sina (980-1037) de eerste medicus was die rozenwater introduceerde als geneesmiddel. Deze veelzijdige wetenschapper schrijft in het grote verzamelwerk Al-Qanun fi Tibb, dat ook in het Engels verkrijgbaar is onder de naam Canon of Medicine, dat het aroma van rozen voordelen heeft voor het hart en het brein. “De geur heeft een kalmerend effect en is uitstekend tegen flauwvallen en hartkloppingen. Het vergroot het begripsvermogen en geheugen.” Over de Canon of Medicine gesproken: dit 5-delige standaardwerk over de geneeskunde van Ibn Sina gold 700 jaar lang als enig medisch tekstboek in heel Europa!
Filosoof en wiskundige Al-Kindi (801-873) schrijft op zijn beurt in zijn boek Aqrabadhin dat rozenextract goed is tegen buikpijn, lever en mondziekten en dat rozenolie de wonden helpt genezen en gebruikt wordt tegen aambeien. De arts en filosoof Mohammed Al-Razi (854-925) heeft gezegd: “De roos heeft een enorme therapeutische waarde.” Arts, farmacist en botanist Ibn al-Baytar (1197-1248) zei: “Als men het hoofd boven stoom van rozenwater houdt dan zorgt dat voor helende effecten, vooral bij oogaandoeningen.”
Ze liet haar vingers door het water gaan en was verheugd te constateren dat een geurige olie aan haar handen kleefde
Legende
Over het ontstaan van de productie van rozenolie bestaat een romantisch verhaal uit de zestiende eeuw over de keizer Jihangir, zoon van Akbar, in het huidige India. Hoogstwaarschijnlijk is het een legende, want rozenolie werd voor die tijd ook al in het oude Griekenland gebruikt voor heling. Maar de hoofdpersonen hebben wel echt bestaan en het is een mooi verhaal. De keizer zou de opdracht hebben gegeven de fonteinen en kanalen in de koninklijke tuinen te vullen met rozenwater om zijn huwelijk te vieren met de mooie prinses Nour Jihan. Toen zij later samen met haar man door de tuinen wandelde, zag de prinses dat zich een olieachtig residu op het oppervlak van het water had verzameld. Ze liet haar vingers door het water gaan en was verheugd te constateren dat een geurige olie aan haar handen kleefde. Van toen af produceerde en bottelde de keizer de rozenolie als eerbetoon aan haar. Behalve dat zij indruk op hem had gemaakt, heeft zij ook politieke invloed gehad. In de laatste jaren van zijn heerschappij was haar echtgenoot niet meer in staat te regeren en nam zij zijn taken waar.
Vier grote rozenolieproducenten
Vandaag de dag zijn er vier belangrijke centra in de wereld waar de rozen worden geteeld voor de productie van rozenwater en rozenolie. Het gaat om Kazanluk, bekend als The Valley of Roses in Bulgarije, Isparta in Turkije, Shiraz in Iran en Grasse in het zuiden van Frankrijk. Elk van deze gebieden heeft zijn eigen klimaat en destillatieproces. Daardoor kun je proeven en ruiken uit welk gebied het rozenwater of de rozenolie komt, een beetje zoals wijnen uit verschillende delen van de wereld. Het is de Rosa Damascena (damast-roos) die het meest en op grote schaal wordt geteeld. Dit is dezelfde roos die werd gebruikt in het oude Perzië.
Rozenteelt in Iran
Een bekende naam in de Iraanse rozenteelt is Homayon. De familie van deze ex-parelduiker en hoogleraar aan de universiteit van Perzische literatuur is al eeuwenlang grootgrondbezitter in het zuiden van Iran. Toen dit gebied tijdens het bewind van de laatste Sjah van 1941 tot 1978 werd gerund door drugsbaronnen, werd het land vol gezaaid met opiumpapavers.
Homayon was hiertegen en probeerde de boeren te overtuigen om rozen te telen in plaats van papaver. Hij wilde een nieuwe industrie opzetten die gunstig uit zou pakken voor iedereen. Natuurlijk keerden de drugsbaronnen zich tegen hem. Zij besloten om de watertoevoer naar zijn rozenvelden af te snijden. Maar juist hierdoor ontdekte Homayon de ware kracht van de damast-roos die hij teelde. Hij was enorm verbaasd over het feit dat de roos slechts heel weinig water nodig had. Zijn rozen overleefden niet alleen het watertekort, maar ook zijn onterechte gevangenschap, die twee jaar duurde.
Toen het regime in Iran veranderde, werd Homayon vrijgelaten. De politieke wind waaide dit keer in zijn voordeel. Na een aantal zware jaren werd, onder zijn leiding, het hele agrarische gebied omgezet naar de rozenteelt. De bemesting geschiedde op natuurlijke wijze, door middel van de ossen die de ploegen trokken. Er werden geen herbiciden en pesticiden gebruikt en de rozen werden voor de productie gedistilleerd met zuiver bergbeekwater. Deze werkwijze is eeuwenlang onveranderd gebleven in dit gebied, waardoor de kwaliteit hetzelfde is gebleven. In Frankrijk en Bulgarije maken ze gebruik van moderne technologie en wetenschappelijke methoden om de rozen te telen en de rozenolie te produceren, maar in de afgelegen heuvels in Iran heeft de tijd stilgestaan.
Zodra de oogst wordt verzameld, worden de rozenblaadjes gescheiden van de rest door een groep vrouwen. De pannen zijn niet van roestvrij staal maar van koper gemaakt, en de warmte wordt niet opgewekt door gas maar met behulp van houtvuur, aangewakkerd door balgen. Zodra de juiste hoeveelheid van rozenblaadjes in de pan is gelegd, wordt er zuiver bergbeekwater toegevoegd, drie delen van het gewicht van het water op een deel van de rozen. Vervolgens wordt het mengsel op laag vuur gekookt en gecondenseerd tot waterdamp in een schoon vat.
Er zijn 5000 kilo bloemblaadjes nodig om één liter etherische olie te produceren
Rozenolie is een van de duurste oliën op de markt, omdat er enorm veel rozenblaadjes voor nodig zijn en het productieproces lang duurt. Er zijn 5000 kilo – oftewel miljoenen – bloemblaadjes nodig om één liter etherische olie te produceren. Goedkopere soorten rozenolie worden vaak met alcohol geëxtraheerd uit de bloem, waarvan de geur veel harder en vlakker is dan van de gedestilleerde rozenolie. Als je dus in de winkel een flesje rozenolie vindt van 5 euro dan weet je dat er ethanol (alcohol) aan te pas is gekomen of dat je met een onzuiver, synthetisch product te maken hebt.
Helende eigenschappen
Volgens de Iraniërs helpen rozenolie en rozenwater bij heel veel kwalen aan huid, hart, lever, ogen, mond, aders, ledematen gewrichten. Het is goed voor spijsvertering, eetlust, ademhaling, blauwe plekken, snijwonden en wonden, hoofdpijn, besmettelijke ziekten, gynaecologische problemen en seksualiteit. Wat zij zeggen, komt overeen met wat grote medici uit het verleden zeiden. Veel daarvan is bevestigd door modern wetenschappelijk onderzoek, dat is uitgevoerd in Duitsland, Bulgarije en Iran. Als je geïnteresseerd ben in wetenschappelijke onderzoeken, raden we je aan een kijkje te nemen op de website van de US National Library of Medicine.
Een flesje rozenwater in de medicijnkast
Vandaag de dag heeft elke Iraanse huisvrouw wel een flesje rozenwater in zowel haar medicijnkastje als in haar keukenkastje staan. Handelaren aan de kant van de weg verkopen rozenwater alsof het Coca-Cola is. Er zijn Iraniërs die op de nuchtere maag in de ochtend rozenwater drinken om zichzelf voor te bereiden op de dag. Als je zes weken achtereen de dag begint met een halve theelepel rozenwater in een glas water met een beetje suiker – of honing als je wil – zou je je al na een paar weken verkwikt voelen. Ook zetten de Iraniërs rozenwater in tegen een insectenbeet of andere zwelling, door enkele watten te doorweken met rozenwater en dit tegen de zwelling en pijn op de aangedane plek te leggen. Rozenwater rijpt en de kwaliteit verbetert met de leeftijd – net als bij wijn – indien bewaard onder de juiste omstandigheden.
Vroegere islamitische medici gebruikten rozenolie om verbrandingen, zweren, aambeien en vele andere klachten te behandelen. Zij raadden het ook aan om te drinken als middel om de koorts te verlagen. Moderne wetenschappers hebben ook de voordelen van de roos ontdekt. Ze merkten dat de roos helpt bij slaapproblemen, tegen pijn, hoesten en hartkloppingen, ter verbetering van het geheugen, als ontstekingsremmer. Ook blijkt dat het een antibactiële werking heeft.
Krachtige werking op het brein en de psyche
Uit klinisch onderzoek blijkt dat twee rozensoorten, namelijk de Rosa Damascena and Rosa Centrifolia, beiden een krachtige werking op het brein hebben. Laboratoriumonderzoeken tonen tevens aan dat met name de Rosa Damascena Alzheimer tegen kan gaan. De wetenschappers zouden er goed aan doen het werk van Ibn Sina nog eens te bestuderen in de strijd tegen deze moderne epidemie.
De geur van de roos kan ook depressie verlichten en mensen helpen om te gaan met moeilijke situaties zoals verlies, verdriet of angst. Dit effect kan worden bereikt door een bad te nemen waaraan enkele druppels rozenolie zijn toegevoegd, of door de olie te verdampen op een olieverdamper, waarbij de geur vrijkomt en zich verspreidt in de ruimte. Je kan jezelf ook verwennen met parfum van pure rozenolie. Rozenolie schijnt ook een verdovende en zinnenprikkelende werking te hebben.
Menstruatie
Onderzoek uit Iran toont aan dat bij menstruatieklachten buikmassage met rozenolie een natuurlijke manier is voor pijnverlichting. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 75 vrouwelijke studentes die maandelijks last hadden van menstruatiepijn. De onderzoekers van de universiteit van Teheran concludeerden, dat buikmassage met etherische olie van de roos een groter pijnstillend effect heeft dan buikmassage met uitsluitend amandelolie of zonder olie. Mocht je deze methode zelf willen uitproberen, vergeet dan niet dat de olie, omdat het zo geconcentreerd is, niet puur op de huid gebruikt mag worden. Verdun de rozenolie altijd met een basisolie zoals amandel-, sesam- of olijfolie.
Rozenbottel
De roos blijkt ook voordelen te hebben voor het hart. Dit hoeft geen verrassing te zijn omdat de roos van dezelfde familie is als de rozenbottel, waarvan al lang geleden bewezen is dat het hartfalen in een vroeg stadium kan genezen. Het blijkt de hartslag positief te beïnvloeden en versterkt ook de hartspier.
Als er één bloem verbonden is met de liefde, dan is dat wel de roos, de koningin van de bloemen
De rozenbottel zou ook werken tegen ontstekingen, verkoudheid en ter voorkoming van chronische longziekten. De rozenbottelthee die je in de winkel koopt als kruidenthee is daar echter minder geschikt voor. Rozenbottels bevatten een grote hoeveelheid vitamine C, maar dan wel in verse vorm. Tijdens de productie wordt er ter compensatie vaak nog synthetische vitamine C aan toegevoegd, terwijl dat meestal niet op de verpakking staat. Dus als je ze wil inzetten tegen verkoudheid, neem dan rozenbottels uit eigen tuin. En dan ook nog van biologische teelt.
Het extract van rozenbottels zou verder goed zijn voor verschillende darmziekten en een geïrriteerde maagwand. Het wordt ook gebruikt bij een reeks aan klachten, zoals: diarree en verstopping, problemen met de galstenen en galblaas, urineweg- en nierproblemen, vocht, jicht, rugpijn en ischias, een te hoog cholesterol, bij gewichtsverlies, hoge bloeddruk, bij koorts, als dorstlesser, bij vermoeidheid, ter bevordering van de bloedtoevoer naar de ledematen en ter bevordering van de urinestroom.
Als je overweegt de roos of de rozenbottel in te zetten in de strijd tegen een ziekte, dan raden we je aan om van tevoren wel te overleggen met je huisarts of specialist, want niet alles wat er op het internet of in de winkels te koop is, is zuivere ‘rozengeur en maneschijn’.
We sluiten af met de liefde. Als er één bloem verbonden is met de liefde, dan is dat wel de roos, de koningin van de bloemen. Ook is er bijna geen andere bloemengeur die het hart zo sterk raakt. Mogelijk is het daarom dat gelovigen in Iran de roos Gole Mohammadi (bloem van de Profeet Mohammed ﷺ ) noemen, omdat het aroma hen zou herinneren aan de profeet Mohammed vrede zij met hem.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met AbuKaliem Ezhar.
Bron: www.vngk.nl, www.positivehealth.com, drmicozzi.com, www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc. Hoofdafbeelding Pexels