De Muslim Show heeft inmiddels fans in meer dan dertig landen. Wordt gelezen van Indonesië tot aan Qatar en van Pakistan tot de Verenigde Arabische Emiraten. En toch krijgt de strip geen voeten aan de grond in het land waar het allemaal begon. Hoe dat allemaal zo gekomen is, kunnen we lezen in dit portret-interview met tekenaar Norédine Allam.
Norédine Allam
Nadat hij als zeventienjarige stopte met school, richtte Allam in 1996 zijn 2HB Studio op. Dat deed hij in de kelder van een portiekflat in een noordelijke wijk van Amiens, de stad waar hij werd geboren en nog steeds kantoor houdt. Zijn talent voor graffiti bleef niet onopgemerkt en hij werd de jongste kunstenaar ooit die gevraagd werd om een kunstwerk te maken voor een openbaar museum – het Musée de Picardie – in zijn eigen Amiens.
Inkleuren van strips
“Er lag een mooie toekomst voor me in het verschiet en ik verdiende goed”, legt hij uit. Maar het leven als kunstenaar verveelde hem en al snel ontdekte hij de wereld van de strips. Hij was een beginneling, maar werd gegrepen door deze nieuwe vorm om zich te uiten. De moderne kunst liet hij voor wat het was. In 2000 begon hij zich met zijn studio te specialiseren in het inkleuren van strips. “Dat vak bestond toen nog niet in Frankrijk en ook niet in Europa.”
Allam leerde het zichzelf uit boeken, ontwikkelde zich snel en brak door tot de elite van de stripwereld. Hij werkte voor Dargaud, de grootste uitgeverij van strips in Europa, en ook met Asterix-tekenaar Uderzo persoonlijk. Op hem maakte Allam zo’n grote indruk dat 2HB Studio de winnaar werd van een Europese aanbesteding van 1 miljoen euro om vijf jaar lang alle Asterix-albums in te kleuren.
Het was niet altijd makkelijk voor hem en zijn collega’s van de studio. Allam weet dat veel mensen geschokt waren dat de “jeugd uit de achterbuurt” de leiding kreeg over dit grootse prestigieuze project in de stripwereld. Maar hij benadrukt ook dat het talent en de kwaliteit van hem en zijn medewerkers altijd zijn erkend. Ook al lijken zij op het eerste gezicht niet in het profiel te passen, de studio van Allam kan wel met de eer strijken dat ze de makers zijn van de nieuwe Asterix-kleuren die nu nog steeds in gebruik zijn.
Onbeantwoorde levensvragen
De autodidacte kunstenaar begon nieuwe vrienden te maken. Hij bewerkte de populaire Franse tv-serie Léa Parker tot een strip die in veel media werd gepubliceerd. Men begon hem uit te nodigen voor festivals, hij ging reizen en maakte kennis met andere kunstenaars. Er ging een hele nieuwe wereld voor hem open, maar op de een of andere manier trok die hem niet. Hij kwam er achter dat hij helemaal de behoefte niet heeft om in het centrum van de belangstelling te staan.
Het feit dat hij vader zou worden, spoorde hem aan om na te denken over de onbeantwoorde vragen in zijn leven. “Vroeger was mijn geloof meer een kwestie van traditie en bij een groep horen, zonder enig echt religieus bewustzijn. Als je kinderen krijgt, kun je niet doorgaan met een hoofd vol tegenstellingen en nog openstaande levensvragen.”
Verliefd op de islam
Allam begon zich te verdiepen in de islam. “Omdat ik een Franse moeder en Algerijnse vader heb, weet ik hoe het is om tussen twee culturen te leven en begrijp ik zowel de wereld van de moslims als die van de niet-moslims. Ik had veel gelezen over andere geloven, maar nooit over die van mezelf. Ik kwam erachter dat veel dingen die ik over de islam geleerd had, leugens waren.” Zo werd hij naar eigen zeggen “verliefd” op de islam.
Dat hij er ooit zulke negatieve gevoelens bij heeft gehad, betreurt hij. En ziet nu ook dat dat komt door de onhandige manier waarop sommige moslims hun geloof uitdragen zonder daar veel kennis van te hebben. Hij begon ook na te denken over hoe hij een brug kon slaan tussen zijn talent en zijn nieuwe overtuiging. Toen hij op zoek ging naar ‘islamitische’ stripboeken, vond hij alleen enkele – in zijn ogen “slecht getekende en onbegrijpelijke” – verhalen over de geschiedenis van de islam in publicaties uit Libanon en Egypte.
Eigen uitgeverij
Een andere belangrijke vraag moest ook beantwoord worden. Hoe zit het met het afbeelden van mensen? Ontoelaatbaar volgens sommige islamitische bronnen. “De meningen hierover lopen erg uiteen”, aldus Allam, “en ik heb er lang over nagedacht. Ik respecteer zowel de voor- als de tegenstanders. Ik ben uiteindelijk toch begonnen met tekenen omdat ik steun kreeg van een moslimgeleerde. En zo verschenen in 2009 de eerste afleveringen van de strip de Muslim Show.
Een jaar later gevolgd door de oprichting van Bdouin Studios, de eerste uitgever van islamitische strips in Europa. Het avontuur begon als een blog. En hoewel Allam bekend was in de stripwereld, zocht hij met zijn nieuwe creatie niet actief de publiciteit.
Welk doel heeft Allam eigenlijk met de Muslim Show? “Ik wil met humor vertellen over het dagelijkse leven van de moslims in Frankrijk.” Hij schrijft de verhaallijnen en doet de inkleuring van de strips en werkt daarbij samen met Greg Blondin. “Deze strip is gewoon een project van één gewone moslim voor andere gewone moslims. Het gaat over moslims als mensen; met hun twijfels, hun angsten, hun verlangens, hun hoop en hun tegenstellingen. De strip vertelt over hun gevoelens over alle denkbare onderwerpen”, aldus Allam.
Drie stripboeken
Er verschenen tot nu toe drie stripboeken van de Muslim Show: het eerste deel gaat over Ramadan, de tweede over trouwen en de derde over omgaan met je buren. Bijna dagelijks verschijnen afleveringen – nieuw gemaakte of een verhaallijn uit een van de drie boeken – op Facebook en andere sociale media.
Geen onderwerp blijft onbesproken: relaties, hoofddoek dragen, aalmoezen voor arme mensen, de opvoeding van kinderen, en het meest belangrijke: duidelijk maken wat slecht gedrag is, omdat goed gedrag een sleutelrol speelt in het islamitisch geloof. In het boek Buren, buren bijvoorbeeld zien we hoe een niet-moslim familie op een opzettelijke manier misbruik maakt van de islamitische regels omtrent het omgaan met buren. De vrouw doet net alsof ze ziek is, zodat haar moslimbuurvrouw voor haar zorgt, terwijl de man doet alsof hij zijn knie heeft verrekt zodat zijn buurman het gras voor hem zal maaien.
Een spiegel voorhouden
Een spiegel voorhoudenAllam heeft geen specifieke kennis of religieuze achtergrond die het mogelijk maakt om een uitspraak te doen over de islam en de manier waarop het geloof in de praktijk wordt gebracht. Hij wil ook helemaal geen moreel oordeel vellen of uitspreken: “Ik wil dat mensen gaan nadenken, door ze een spiegel voor te houden. Hen beledigen of pijn doen zou een tegenovergesteld effect hebben.”
Hij onderstreept nog eens dat hij niet tot een bepaalde school of stroming behoort. En dat “de verantwoordelijkheid vanuit islamitisch oogpunt zwaar op hem drukt.” De teksten in de strip worden nagekeken door een Franstalige mufti (geleerde) die anoniem wil blijven. “Hij is bang dat zijn beoordeling van de strip als een publieke fatwa wordt gezien en niet op de juiste manier zal worden gebruikt”, is de uitleg van Allam.
Grenzeloze thema’s
Door de sterk islamofobe sfeer in Frankrijk heeft dit project voor Allam deuren gesloten die vroeger wijd open stonden. Maar de deuren naar tientallen Arabische en/of moslimlanden zijn er juist door geopend. Hij is nog steeds verbaasd over het grote succes en vertelt enthousiast: “In Indonesië en Turkije zijn er kranten die drie keer per week de strip plaatsen. In Pakistan, Abu Dhabi, Qatar geven we ook tekenlessen en maken we nieuwe afleveringen. De strip is doorgedrongen tot meer dan dertig landen en wordt vertaald in meer dan tien talen. Nu al is de Muslim Show te lezen in het Arabisch, Indonesisch, Maleisisch, Japans, Bengaals, Russisch, Turks, Duits, Urdu, Spaans, Chinees en andere talen zijn in voorbereiding!”
Wat maakt het dagelijkse leven van Franse moslims zo interessant voor lezers in landen zo ver weg hiervandaan? “Onze tekeningen krijgen een eigen leven. Sommigen zien er de confrontatie in tussen sjiieten en soennieten, anderen die tussen de aanhangers van de Moslimbroederschap en het Egyptische leger.”
Thema’s zijn tijdloos
Er is nog een andere duidelijke reden volgens Allam. “Onze onderwerpen zijn universeel en tijdloos. Het gaat – naast gevoelens – over waar ik zie dat de culturen botsen: de tegenstelling tussen ‘modern’ en ‘traditie’. Dingen als de hoofddoek dragen, je baard laten staan, eerbaarheid en respect worden gezien als ouderwets. Wij willen de moslims laten zien dat ze trots mogen zijn op deze uitingen van hun geloof en dat ze daarmee ook modern kunnen zijn.”
Maar hoe zit het nu met Frankrijk, het land waar hij ooit is begonnen en waar hij zijn eerste successen boekte? “Het is niet makkelijk. Het eerste stripboek, dat met een oplage van 13.000 nog werd uitgegeven door Dargaud, verkocht goed in de Fnac-winkels. Van het tweede deel werden nog maar 9.000 boeken verkocht. De strip is amper te koop in de winkels en als je het bestelt, duurt het vier tot vijf weken voordat je het ontvangt. Toen ik bekend was van Asterix en Lea Parker, werd ik jaarlijks uitgenodigd voor vijftig festivals, nu worden we geboycot en blijven de uitnodigingen uit.”
Interesse van niet-moslim lezers
Veel mensen denken dat het thema van de Muslim Show niet geschikt is voor een breed publiek. Maar daarin vergissen ze zich, ook niet-moslim lezers zijn geïnteresseerd. Allam: “Soms is er een misverstand tussen de media en het publiek. De strip is niet gemaakt om reclame te maken voor de islam of om op te roepen tot interreligieuze dialoog. Het is juist andersom, het geeft een kleine blik in het dagelijks leven van mensen die je niet kent. Lezers schrijven ons dat ze zich herkennen in universele waarden als het elkaar bijstaan, solidariteit, bescheidenheid en het gevecht tegen materialisme.”
Wat ook niet helpt is dat de Franse moslimwereld op het gebied van distributie en publiceren nog niet zo goed is ontwikkeld. Allam laat zich daardoor niet uit het veld slaan en blijft geloven in wat hij doet. Hij is in gesprek met een Frans televisiekanaal over de bewerking van zijn werk tot een tekenfilmserie. Daarmee kan hij een jong publiek laten kennismaken met de karakters van de Muslim Show. En dat kan een belangrijke eerste stap zijn in het toegang krijgen tot andere kanalen in Europa en de rest van de wereld.
Plannen voor tekenfilmserie
Ondertussen gebruikt Bdouin Studios nog steeds het internet om – volledig zelfstandig – haar eigen projecten te ontwikkelen. Ook wordt er gewerkt aan een eigen plek voor crowdfunding. Maar Allam is sceptisch. “Het gedrag van sommige moslimlezers is tegenstrijdig. We hebben 422.000 Facebook fans op de Franse pagina, meer dan 740.000 op de Engelse pagina en 22.000 volgers op Twitter. Maar het leidt niet tot verkopen. We kunnen niet leven van de Muslim Show.”
Allam en zijn collega’s denken erover na om donaties te gaan vragen. “Het idee is om lezers uit te nodigen om met een kleine bijdrage mee te helpen aan het maken van de Muslim Show. Een, twee of drie euro is genoeg als iedereen meedoet! Want we willen dit werk graag blijven doen en ons verder ontwikkelen, sámen met onze lezers.”
