Elkaars tegenpolen, of toch niet? De band tussen de islam en Hip Hop lijkt een stuk inniger te zijn dan wij eerste instantie zouden denken. Waarschijnlijk hebben sommigen van ons zelfs hun weg naar de islam via Hip Hop of R&B gevonden of zijn we er in ieder geval door beïnvloed.
Amerikaanse moslims
In de Verenigde Staten van Amerika zijn volgens The U.S. Religion Census 1 op de 4 Amerikaanse moslims in 2021 bekeerlingen. En het aantal moslims is sinds 9/11 ruim verdriedubbeld. De USA telt nu circa 3,45 miljoen moslims. Ook in de gevangenissen zien we een exponentiële groei: steeds meer gevangenen bekeren zich tot de islam. Volgens cijfers uit 2017 vindt 80% van de bekeringen plaats in het Amerikaanse gevangeniswezen (Leonid, 2017).
Maar wat hebben Amerikaanse moslims met Hip Hop te maken en wat zijn hun roots?
Rakim was één van de rappers van de Five Percent Nation.
Slavernijverleden
De geschiedenis van de moslim in Amerika gaat terug tot het slavernijverleden. Men zong toen de Blues als protestliederen tegen hun slavenmeesters. In het boekje ‘African Muslims In Antebellum America’ vinden we bronnen die ons vertellen dat tot bijna 30% van de slaven die naar Amerika werden gebracht, moslims waren.
De islam en Hip Hop gaan terug naar de jaren ’60 van de vorige eeuw. Kijkend naar het recente verleden van de Verenigde Staten van Amerika, komen we uit bij de ‘Five Percent Nation’. Veel mensen hebben gehoord over de ‘Nation of Islam’, Malcolm X en de Black Panthers, maar weinig mensen kennen de ‘Five Percent Nation’.
Het was een groepering waar een aantal invloedrijke rappers toe behoorde. Die Five Percenters kennen leden die als de grondleggers van de Hip Hop bestempeld worden. Rappers als Rakim, Brand Nubian en Big Daddy Kane. Later Guru, Ice Cube, Busta Rhymes en de Wu Tang Clan. De ‘Five Percent Nation’ was een afsplitsing van de ‘Nation of Islam’ die tot aan Tupac Shakur invloed had.
Hun leer
De leer van de Five Percent Nation is gestoeld op een mix van numerologie, vrijmetselarij, gnosticisme, christendom, soefisme en de soennitische islam. De aanhangers zouden ervan uitgaan dat 85 % van de mensheid in essentie onwetend is, dat 10 % van nature actief kwaadaardig is – de elite en zijn vertegenwoordigers – en dat de Five Percenters tot de 5 % behoren die rechtvaardig is en de waarheid kent. Ze zouden ook vastbesloten zijn om de 85 % in te lichten. Er gaat ook een verwerpelijke theorie in omloop dat zijzelf zouden denken God te belichamen. Michael Muhammad Knight schrijft erover in zijn boek ‘The Five Percenters’.
The five Percenters
De Five Percenters gebruiken de islam net als de Nation of Islam vooral als een manier om zich verder te distantiëren van de dominante samenleving. Dit doen ze door zich af te zetten van de witte man en het witte christelijke geloof. Op die manier ontkomen ze op een artistieke manier aan het label van de ‘zwarte Amerikaan’. Ze zijn immers niet alleen zwart, maar ook moslim en maken zich daarmee ‘ongrijpbaar’.
Tegelijkertijd geeft de creatieve ideologie van de Five Percenters hen de gelegenheid om op een unieke manier ‘zwart bewustzijn’ te prediken. Five Percenter rappers nemen hierin de rol aan van de voorlopers van hun gemeenschap. Diegenen die de waarheid kennen en de taak hebben deze te verkondigen en de onwetenden te verlichten.
‘Islamitische’ invloed op Hip Hop
Via Five Percenter-invloed zijn er in de loop der jaren veel referenties in songteksten naar de islam, naar Allah en de Profeet ﷺ en zodoende bij mensen terecht gekomen. Hoe groot de ‘islamitische’ invloed op Hip Hop is blijkt echter vooral uit de vele islamitische referenties door rappers die niet tot de Five Percenters behoren.
Rappers als Common, Wyclef Jean en Tupac Shakur zijn sterk beïnvloed door deze bewegingen. Zij lijken de islam vooral te gebruiken als metafoor voor puurheid, waarheid en een vroom leven. De islam geldt als tegengif tegen de verleidingen van de ghetto-cultuur.
Juist de vele referenties naar de islam van niet-islamitische rappers vormen misschien wel het ultieme bewijs dat islam de ‘officieuze religie’ van de Hip Hopcultuur is, zoals sommige Hip Hop experts beweren.
De zuivere islam
Met de tijd bekeren zich steeds meer zwarte Amerikanen zich tot de islam, zoals Mos Def (Nu: Yasiin Bey), Loon en Napoleon bijvoorbeeld. Maar zij volgen niet de leer van de Five Percenters. Ze volgen de zuivere leer van islam, waarbij ze erkennen dat er één bovennatuurlijke Schepper is en de Profeet ﷺ als laatste Boodschapper van Allah is gezonden.
Om een voorbeeld van invloed te geven, lezen we in de tekst van de al eerder genoemde Tupac in 1996: “I ain’t Mad at Cha”. Twee dagen na zijn dood werd dit uitgebracht:
“Oh you a Muslim now, no more dope game
Heard you might be comin home, just got bail
Wanna go to the Mosque, don’t wanna chase tail
It seems I lost my little homie he’s a changed man
Hit the pen and now no sinnin is the game plan”
In verschillende interviews – onder andere in 2017- gaf zijn vriend van de Outlawz en oud-rapper Napoleon aan, dat de rap over niemand specifiek ging. Het was een metaforische tekst die met name de situatie in de Amerikaanse getto’s schetste. Het ging over de rust en vrede waar Tupac naar op zoek was, maar nimmer vond.
Tupac Shakur was op zoek naar rust en vrede.
Herkenning
Van straatcultuur naar bewustwording en zingeving
Het was in de jaren ’80 dat aan de andere kant van de oceaan langzaam maar zeker ook de Nederlandse jongeren – en met name zij met een moslimachtergrond – zich steeds meer herkenden in de teksten van Amerikaanse rappers. En zo ook voor de vrouw, waarin vooral R&B (Rythm and Blues) als subgenre voor de Hip Hop ontstond met als hoofdthema’s liefde en gevoel…
In het begin met name in rapliedjes die vertaald werd van het Engels naar het Nederlands. Zo was één van de eerste rappers Danny Boy die in 1980 Amerikaanse teksten letterlijk vertaalde naar het Nederlands. Commercieel gezien was het echter Extince die als eerste succes boekte in Nederland. Met zijn typerende zachte G bracht hij Hip Hop aan de man met zijn debuutplaat ‘Rap Around The Clock’ in 1986. Later waren het dezelfde Extince en met name Def P van Osdorp Posse eind jaren ’80 die de Nederhop definitief op de kaart hadden gezet.
Het discours van veel Amerikaanse rappers, dat bol staat van reacties op sociale achterstanden en het vijandbeeld van de ‘witte man’, werd ook hier veelvuldig toegepast op de lokale context. Een context waarbij minderheden in een omgeving leefden die moslims voortdurend bekritiseerde, probeerden te intimideren, te onderdrukken en te stereotyperen, met name na 9/11.
Creatief en poëtisch
Dit verklaart tevens de grote populariteit van een rapper als Tupac onder veel jongeren. Nog jaren na zijn dood heeft Tupac veel invloed gehad, doordat veel jongeren zich in zijn strijd herkenden. Waar Hip Hop initieel vooral ter vermaak was, volgden later Nederlandse rappers die sociale misstanden op creatieve en poëtische manieren aan de kaak stelden.
Een groep als Opgezwolle en muzikanten als Typhoon, Winne en een Salah Edin verwerkten zowel hun innerlijke, uiterlijke, als wel hun sociaalmaatschappelijke en culturele strijd in de teksten. Zo lezen we bijvoorbeeld in een tekst van Rico in ‘Gekkenhuis’ (2006):
“Oorlog gaat door,
de steengooiende palestijn staat nog steeds tegenover de zwaarbewapende jood.
Geef ons heden ons dagelijks brood,
en vergeef ons onze schulden langs de Gazastrook.”
Straatcultuur
Veel rappers kenden de straatcultuur als geen ander. De raps wisselden zich af met op het ene moment verbaal harde teksten waarbij materialisme, drugs, dure auto’s worden verheerlijkt en politici en beleidsmakers worden gehekeld. En op het andere moment rapte men over zaken als de zin van het leven, het goede verrichten, het samenbrengen van mensen, vroom – en puurheid, morele, spirituele en onvoorwaardelijke liefde voor bijvoorbeeld de moeder. Kortom: alles waar de islam symbool voor staat.
9/11 als ommekeer
Van straatcultuur naar bewustzijn en islam als fundament
Het heeft niet mijn voorkeur, maar het is wel essentieel om te benoemen wat dé ommekeer was in Nederland. Het nummer van Raymzter, dat in 2002 een hit werd met als titel ‘K* Marokkanen’ zette de verhitte discussie over minderheden en het publieke debat definitief op scherp en op de kaart.
Hij verwees hiermee naar de woorden van de toen Amsterdamse wethouder Rob Oudkerk die tijdens een gesprek met Job Cohen deze woorden in zijn mond nam achter de coulissen.
Dat specifieke voorval markeerde de opkomst van veel Marokkaans-Nederlandse rappers met een islamitische achtergrond. Zij die toen openlijk aan het begin van hun carrière racisme, discriminatie en het straatleven als hoofdthema hadden en bespraken.
Salah Edin
Zo was ook broeder Salah Edin in Nederland destijds iemand die een vergelijkbare strategie leek toe te passen als de Amerikaanse Hip Hop artiesten als het ging om het spelen met stereotypen en het aankaarten van sociaalmaatschappelijke en culturele problemen. Met zijn album ‘Het land van’ wist hij in 2007 de aandacht te trekken van veel media en politici.
Het feit dat Geert Wilders in zijn anti-islam ‘film’ (lees: debacle) ‘Fitnah’ een grote blunder maakte door de foto van Salah Edin te tonen in plaats van Mohammed B. en dat de SGP-fractie kamervragen stelde naar aanleiding van zijn videoclip (zonder deze ooit gezien te hebben) bevestigde juist de stereotype beelden die hij wilde blootleggen. Namelijk die van ‘islamitische Marokkaanse’ jongeren die werden gezien als extremisten en terroristen. Daarmee groeide een sociale cohesie en verbondenheid die veel mensen uiteindelijk alleen maar sterkten in hun geloof, alhamdoelillah, alle lof aan Allah.
Uiteindelijk leidde dit voor velen naar meer bewustzijn en het pad van islam. Er waren rappers die afstand namen van de Hip Hop als middel om sociaalmaatschappelijke en culturele zaken aan de kaak te stellen. De moslim was zich nu bewust van zijn geloof. In 2016 liet onder andere Salah Edin weten dat hij zou stoppen als artiest, onder andere vanwege religieuze redenen.
Geen muziekinstrumenten meer
De Amerikaanse en Nederlandse islamitische Hip Hopscenes ontwikkelden zich niet los van elkaar. International lijken steeds meer rappers het veld van Hip Hop vaarwel gezegd te hebben. Ook zijn er juist rappers die geen muziekinstrumenten meer in hun boodschap gebruiken, maar zich focussen op de da’wah (uitnodiging tot de islam) op een zo halal mogelijke manier.
Zo bevinden zich in Amerika bijvoorbeeld een aantal rappers als Lupe Fiasco, Talib Kweli en Q-tip, die allen bekend staan als ‘social consious rappers’, maar in het publieke debat steeds meer uit het zicht zijn verdwenen. Ze maakten gebruik van hun invloed die ze hebben opgebouwd door de jaren heen. Eén prominent figuur en één van de meest bekende is wellicht Mutah Beale (Napoleon) die naar Saudi-Arabië is verhuisd en openlijk oproept tot de islam.
Terugkeer naar de Afrikaanse wortels
Het lijkt erop dat de islam als inspiratiebron voor deze rappers het hele concept van ‘Afrocentricity’ heeft vervangen van de jaren ’90. Het lijkt er nu op dat niet Hip Hop op de voorgrond staat, maar juist de islam. En tevens zien we dat veel rappers terugkeren naar hun Afrikaanse wortels. En daarbij was natuurlijk 9/11 een grote gebeurtenis en ommekeer. Een tijdperk brak aan waarin de moslimgemeenschap veel te verduren kreeg, maar waardoor veel minderheidsgroepen aan het denken werden gezet.
Latino’s en bekeerlingen
Naast Afro-Amerikaanse rappers die door de islam zijn geïnspireerd kent de Hip Hop scene ook veel witte Amerikanen en Latino’s die zich tot de islam bekeerden. De Latino-Amerikanen lijken hierdoor terug te vallen op het grote aantal Spaanse Moren dat door de zogenaamde ‘conquistadores’ werd onderdrukt en afstand moest doen van de islam. Waar er tot 2010 ongeveer 200.000 Latino’s zich moslim noemden in Amerika, zijn dat er vandaag de dag circa 800.000. Dat is bijna een kwart van de islamitische gemeenschap in Amerika.
Voor de witte rappers geldt dat zij zich vooral herkennen in een anti-establishment positie tegenover de witte christelijke dominantie en de kerk. De kerk waar veel witte kinderen mee opgroeiden raakte ‘in verval’ en de islam won aan populariteit. Er zijn volgens de Pew Research Center zo’n 250.000 blanke Amerikanen die zich moslim noemen vandaag de dag.
De Hip Hop als opening, niet meer als uiting
Waar initieel de islam en Hip Hop troost en houvast boden aan minderheidsgroepen aan beide kanten van de oceaan, is er nu een alternatieve taal om hun sociale en politieke positie te bespreken. De islam biedt (Afro-)Amerikaanse rappers een houvast waarmee ze zich kunnen identificeren. Dit zowel inhoudelijk als symbolisch, op het politieke en morele vlak en om zich spiritueel te herpositioneren.
Voor islamitische jongeren in Europa biedt Hip Hop een taal om uiting te geven aan gevoelens van marginalisering en tweederangs burgerschap. Maar alhamdoelillah zien we steeds meer rappers en jongeren terugkeren naar hun fundament met de islam als basis.
Inspiratiebron voor andersgelovigen
Daar waar muziek eerst de uitlaatklep was voor veel moslims, zoeken zij nu juist hun toevlucht tot en heil in de islam. Anno 2021 vinden steeds meer moslimjongeren maar ook andersgelovigen hun weg naar de islam via de Hip Hop vanwege het erkennen van één Schepper, broederschap, spiritualiteit en sociale rechtvaardigheid voor alle leeftijden en rassen.
Zo zegt rapper J. Cole:
“I dibble-dabble in a few religions
My homie constantly telling me ’bout Quran, puttin’ me on
I read a few pages and recognize the wisdom in it.”
Zie je en/of hoor je iemand Hip Hop luisteren en schrijf je hem af? Ik zeg je: “Haat de daad, maar niet de persoon.” Misschien is het juist een weg en opening naar de islam voor hem of haar.
Ik vraag Allah تعالى om ons te leiden en standvastig te houden op Zijn Enige Weg!
