“Als ik een kind alleen kan opvoeden, kan ik alles aan” zegt Nancy Berk (39). Tien jaar geleden startte ze met de stichting Zusters Voor Zusters in Amsterdam, om in zusterschap met elkaar te leren. Vanuit die rol is ze nu ook bestuurslid van De Blauwe Moskee. De combinatie met haar administratieve parttime baan én haar rol als mama lijkt haar goed af te gaan. Voorlopig is Nancy er ook nog niet op uitgekeken en zelfs op zoek naar meer.

De drang om zich te bekeren ontstond al tijdens haar puberjaren, maar in de jaren negentig was het informatie-aanbod schaars. De grote stap maakte ze daarom pas nadat ze op 29-jarige leeftijd haar dochter kreeg. Na zo’n groot geschenk van God wist ze het zeker. Ze vertelt me dat ze nooit veel zelfvertrouwen heeft gehad, maar daar is nu niets meer van te merken. Dat ze een tijdje heeft geleefd als alleenstaande ouder, heeft daar wel aan bijgedragen. Ze kijkt met me terug naar hoe Zusters voor Zusters ooit begon.

Zusterschap in islam

“Het motto van Zusters Voor Zusters is om in zusterschap over de islam te leren. Het is dus meer dan alleen maar lezingen op de woensdagavond. We richten ons als stichting op vrouwen: moslims én niet-moslims. Met het doel om onderling zusterschap te laten ontstaan en ons samen te verdiepen in de islam.

Ik heb de stichting opgericht met Soumaya, ook een Nederlandse bekeerling. Het was heel spannend en nieuw in die tijd, maar we gingen ervoor en boekten vooruitgang. Twee andere lieve zusters hielpen ons met de dagelijkse organisatie. Op een gegeven moment stapte Soumaya in het huwelijksbootje en verhuisde naar Rotterdam.

Ik heb er gelukkig nooit alleen voorgestaan. Er kwamen altijd weer nieuwe zusters bij het team, zoals Olga en later Fatiha en Anissa. Maar door trouwerijen en verhuizingen zijn er veel wisselingen geweest. Alleen ik bleef altijd. Dat voelde soms alsof ik geen eigen leven had. Iedereen vloog uit en Nancy bleef op het nest zitten. Terwijl er, net als bij de anderen, ook in mijn leven veel gebeurde. Maar ik heb het altijd met liefde gedaan, Zusters Voor Zusters voelt gewoon als mijn baby.

Toen we net begonnen, kwam er veel negativiteit binnen via de sociale media. En dat maakte ons best wel onzeker. Het waren altijd vrouwen die reageerden, wat me eigenlijk nog dubbel pijn deed. Wij hadden natuurlijk wel een vrij nieuw concept, maar dat het in het begin zo moeizaam zou gaan had ik niet verwacht. Uit de berichten sprak vooral jaloezie en dat ons dingen niet werden gegund. Dat ik een Nederlandse bekeerlinge was, maakte het ook niet makkelijker.”

Eenzaamheid in het bekeringsproces

Nancy vertelt hoe ze vlakbij de Albert Cuyp in Amsterdam-Zuid opgroeide. In de Marokkaanse moskee Al Kabir op de Weesperzijde bekeerde ze zich. “Het was qua begeleiding echt nog het ‘stenen tijdperk’. Er was vanuit de moskee geen begeleiding in hoe je de islam verder kon praktiseren. We hadden nog geen internet thuis en er werden ook niet echt Nederlandstalige lezingen gegeven. En als er al lezingen waren, was er geen of weinig ruimte om vragen te stellen.

Moskee Al Kabir in Amsterdam-Oost

In mijn vrij kleine islamitische omgeving was het idem dito. Ik kwam niet in contact met bekeerde zusters die er echt voor open stonden of de tijd namen om hun kennis met mij te delen. Ik was vooral benieuwd naar hun gevoel. Mijn moslimburen spraken ook geen goed Nederlands, dus dat maakte het lastig om met vragen bij hen langs te gaan. Uitleg kreeg ik wel van twee lieve families waar ik af en toe over de vloer kwam. Toch verlangde ik naar meer.”

Moskee Badr in Amsterdam-West was de eerste moskee waar ze met regelmaat Nederlandse lezingen kon volgen. Maar daar bleef het bij. Nieuwsgierig als ze is, besloot ze zelf op onderzoek te gaan. Ze vond een islamitische boekhandel waar ze boeken over islam kon lezen en ontdekte het maandelijkse blad van moslimvrouwen-organisatie Al Nisa.

“Ik voelde me heel eenzaam in mijn bekeringsproces en veel mensen waren negatief over mijn keuze. Zo kreeg ik opmerkingen als: ‘Iedereen heeft zijn eigen geloof en jij bent Nederlands dus dat kan niet.’ Deze reactie kwam niet alleen uit mijn Nederlandse maar ook uit mijn islamitische omgeving.”

“Ik wilde aanbieden wat ik zelf niet kreeg”

Nancy las op vrouwenforums dat veel bekeerde zusters met dezelfde vragen zaten. “Internet begon langzamerhand te groeien en ik pakte mijn kans. Ik was altijd al benieuwd naar hoeveel meiden zich net zo voelde als mij. In de moskee waar ik me bekeerd had, mocht ik iets gaan organiseren. Dat werd een meidengroep, met de naam Dar Salaam. Daar raakte ik bevriend met Soumaya. Op de zondagochtenden gaven we Nederlandstalige lezingen of hielden we een bijeenkomst. Toen de sociale media gingen groeien, werden onze activiteiten steeds bekender.”

De Blauwe Moskee was in die tijd net opgeleverd en de oprichters waren nog op zoek naar een vrouwenorganisatie. Nancy: “Ik zag dit als manier om nog beter te kunnen netwerken en zag dat er meer ruimte zou zijn voor eigen inbreng. Bij De Blauwe Moskee zou ik veel minder te maken krijgen met bepalingen van anderen. Daar had ik echt behoefte aan. Dit was een kans om eindelijk meer uit mezelf te halen en die liet ik niet voorbij gaan.”

“Gelukkig kwamen de ambities van Soumaya en mij om iets onafhankelijks op te richten met elkaar overeen. Samen ontwierpen we een nieuw, eigen concept voor in De Blauwe Moskee. In eerste instantie richtten we ons op bekeerlingen als doelgroep. We wilden de zusters hulp bieden bij hun route naar de shahada (geloofsbelijdenis) en hen begeleiden bij het praktiseren. Ook wilden we meer Nederlandstalige lezingen organiseren, waaraan ook andere geïnteresseerden konden deelnemen. Een open huis zijn, bijvoorbeeld voor de ouders van bekeerlingen, die vaak met veel vragen zitten.”

Op je eigen tempo de islam leren

De nieuwe opzet was een groot succes. Nancy merkte al snel dat niet alleen bekeerde zusters maar ook geboren moslima’s veel behoefte hebben aan islamitische kennis. Het publiek werd steeds diverser. Zusters van verschillende nationaliteiten en achtergronden vonden hun weg naar De Blauwe Moskee.

“We merkten dat meiden van Marokkaanse, Egyptische, Turkse en Somalische afkomst via hun familie ook maar een beperkte kennis meekrijgen over de islam. Ik stond ervan versteld hoeveel moslima’s alleen wisten dat ze moesten bidden en vasten. Punt.”

Nancy: “Iedereen moet zich thuis voelen. Met of zonder hoofddoek, praktiserend of nog zoekende”

Nancy: “We besloten al snel niet langer vast te houden aan alleen bekeerde zusters, maar echt álle moslima’s welkom te heten. Natuurlijk vindt alles plaats in de moskee, maar bij Zusters Voor Zusters moet iedereen zich thuis voelen. Met of zonder hoofddoek, praktiserend of nog zoekende. Iedereen begint bij het begin en moet de vrijheid krijgen om op zijn eigen manier en tempo over de islam te leren.”

“Een divers team heeft zo z’n voordelen”

Nancy legt de nadruk op de onderlinge support. “Ik doe dat vanuit de overtuiging dat vrouwen elkaar nodig hebben in het leven. Vrouwen zouden onderling veel ‘trouwer’ en ‘liever’ moeten zijn. Ook in het bestuur van Zusters Voor Zusters vind ik dat van groot belang. Daar kijk ik ook naar bij de samenstelling van ons bestuur. Natuurlijk is kennis op islamitisch gebied hebben een pré. Maar je moet je in die rol wel gelijkwaardig opstellen.

Gaandeweg heb ik ook geleerd dat een bestuur toch het sterkst staat wanneer de leden enigszins van elkaar verschillen. Zowel qua achtergrond en leeftijd maar ook qua karakter. Daarom zitten er in ons bestuur niet alleen moeders, maar ook studenten. Iedereen heeft natuurlijk zo zijn eigen prioriteiten en net als vroeger vertrekt er altijd wel iemand.

Dat maakt het wel iets moeilijker om onze visie centraal te houden. Ik ben er zelf namelijk een tijdje tussenuit geweest en hoorde dat de 50/50 balans tussen educatief en entertainment erg op de proef werd gesteld. Het is en blijft altijd een uitdaging om beide aspecten evenwichtig aan bod te laten komen.”

De combinatie met haar gezin

We hebben ons gesprek bij Nancy thuis en ik merk hoe ze haar dochter Lina zoveel mogelijk bij haar activiteiten betrekt. Lina geeft me een heel warm ontvangst als ik voor de deur sta voor het interview. Af en toe komt ze even bij ons kijken. Nancy: “Ik neem Lina ook geregeld mee naar de bijeenkomsten. Ik zie daar de voordelen maar ook de nadelen van in. Maar zolang Lina er niet onder lijdt, pas ik haar in mijn agenda en anders niet.”

“Ik ging daar vroeger wel minder bewust mee om dan nu. Ik nam Lina overal met me mee. Toen ze drie was, startte ik een Arabische school waarin ik de functie als directrice op me nam. Mijn agenda werd toen wel erg vol, want ik werkte inmiddels voor meerdere moskeeën. Op een gegeven moment zag ik dat Lina minder enthousiast was om mee te gaan. Dit was absoluut niet wat ik wilde, ze moet ook gewoon kind kunnen zijn.

Ik wil ook dat zij voelt dat de moskee een mooie plek is waar je naar uitkijkt en verlangt om tot rust te komen. Ik heb toen bewust wat gas teruggenomen en de school overgedragen. Wel bleef ik op de maandag administratief actief op Al Maarif, een kinderschool opgericht door een vriendin voor bijlessen Nederlands en Rekenen. Dit doe ik nog steeds met alle liefde en ik geniet tegelijk van het sociale contact.

Goede research

De Blauwe Moskee in Amsterdam-West

De onderwerpen van de bijeenkomsten bedenkt Nancy samen met haar team. Bij een grote opkomst wordt het onderwerp herhaald. Zusters Voor Zusters organiseert avonden waarin bepaalde Koranverzen centraal staan, ze houden filmavonden en doen daarbij een quiz om je kennis op te frissen. Ook zijn er gebedslessen en kun je lezingen volgen. “Ik zoek daar vrouwelijke geleerden voor. Ik zie mezelf niet als voorbeeld. Integendeel, ik wil liever iemands zus of moeder zijn dan een rolmodel.

Ook ik heb de beginnersfout gemaakt om iemand niet voldoende van tevoren te checken. Wanneer ik nu iemand wil uitnodigen, ga ik daarvoor eerst langs het bestuur van de moskee. We checken dan waar iemand gestudeerd heeft en welke stroming diegene volgt. In de begintijd heb ik ooit een zuster uitgenodigd die ik middenin haar preek heb moeten onderbreken omdat ze bepaalde uitspraken deed waar wij niet achter staan. Dat overkomt mij natuurlijk geen tweede keer.”

Tevreden en dankbaar

Nancy haalt veel voldoening uit haar werk voor Zusters Voor Zusters. “Voor mij is het een win-win situatie. Er is een goed evenwicht tussen het najagen van mijn ambities en het praktiseren van mijn geloof. Ik help niet alleen anderen maar ontwikkel ook mijn eigen islam.” Ze vertelt hoe goed het voelt als een zuster die in het verleden naar de bijeenkomsten kwam, haar vertelt hoe sterk het gemis is. “Dan merk ik wat Zusters Voor Zusters voor iemand betekenen kan. Ik ben door het succes van de stichting veel zekerder van mezelf geworden.

Ik ben tevreden met waar ik sta en dankbaar voor hoever we met de stichting zijn gekomen. Natuurlijk streef ik naar meer, zo fantaseren we wel eens over een eigen pand. Ik zie wel wat Allah op mijn pad brengt, ik ben klaar om de wereld weer in te gaan nu Lina wat ouder is.”

Hoofdfoto: Pixabay