Wie maakt het niet mee? Je wilt iemand advies geven, maar de ander voelt zich aangevallen of slaat je advies in de wind. Vaak denk je dat het aan de ander ligt, dat hij het advies niet wil horen. Maar de waarheid zal vaker zijn dat je het zelf niet goed heb aangepakt.
Gelovigen zijn een spiegel van elkaar
Advies geven komt als onderwerp op minstens dertien plaatsen aan bod in de Koran, meestal daar waar gesproken wordt over de functie van het zenden van de profeten. In de Koran kunnen we lezen dat onder andere de profeten Noeh, Salih, Hud en Shu’aib aan hun volk vertellen dat zij door Allah gezonden zijn om te waarschuwen, als een eerlijke adviseur.
De profeet Hud vrede zij met hem zei tot zijn volk, zoals vermeld in de Koran, soera Al A’raf:
“Ik verkondig jullie Boodschappen van mijn Heer en ik ben voor jullie een betrouwbare raadgever.” (7:68)
Iedereen kan feedback gebruiken, zeker als het echt gemeend en betrouwbaar is. Zelf zijn we niet in staat om de dingen die we doen objectief te bekijken. De profeet Mohammed vrede zijn met hem wees ons daarop door te zeggen: “Gelovigen zijn elkaars spiegel.” (Abu Dawoed)
Goed advies geven is een groot geschenk voor de ontvanger. Maar we komen soms in de problemen door de manier waarop we het aanbieden. Niet iedereen is in de wieg gelegd om op een tactvolle en effectieve manier constructieve kritiek te geven. De meeste mensen vergeten dat je iemand advies geeft om te helpen, niet om hem of haar te kleineren of te vernederen. Zeker als je advies geeft aan een familielid, is het gevaar groot dat je de relatie in gevaar brengt als je het op een onjuiste manier doet. Het is echt een kunst om te adviseren op een positieve en vruchtbare manier.
Sheikh Sadullah Khan verzamelde voor ons de volgende waardevolle tips om bij een toekomstige poging om advies te geven in praktijk te brengen:
1. Beoordeel je motieven
Kijk goed in welke relatie je staat tot de persoon aan wie je advies wil geven. Vraag je af of je advies die persoon echt verder zal helpen. Wees er ook zeker van dat je het advies geeft omwille van Allah en niet voor je eigen prestige.
2. Wees voorzichtig met de manier waarop je het onderwerp aankaart
Denk na over de beste tijd en plaats om het onderwerp te bespreken. En zorg ervoor dat er voldoende tijd is om te praten en dat de privacy van het gesprek gegarandeerd is.
3. Probeer te voorkomen dat je advies klinkt als een terechtwijzing
Volgens Imam Al-Ghazali is het voornaamste verschil dat een advies op een vertrouwelijke en beleefde manier wordt gebracht en dat een terechtwijzing in het openbaar wordt gedaan en tactloos is. Imam Ibn Rajab Al-Hanbali verwoorde het als volgt: “Het wordt gezien als een advies als het tussen twee mensen blijft en als een vernedering als het openbaar wordt gemaakt.”
Onderzoek niet de zwakheden van een broeder of zuster
4. Privé is privé
Met een advies hoor je volgens de islam niet de privésfeer en de persoonlijke zwakheden van je broeder of zuster te onderzoeken of bloot te leggen. Het is overgeleverd dat de profeet vrede zij met hem heeft gezegd: “Als jij actief zoekt naar de tekortkomingen van je moslimbroeder, besef dan dat Allah bij jou hetzelfde zal doen.” (At-Tirmidhi)
5. Vraag toestemming
Ongevraagd advies is de belangrijkste oorzaak van verdriet tussen vrienden en familieleden. Vraag dus of je advies gewenst is, laat zien dat je de ander respecteert en voorkom daarmee boosheid.
6. Eerst luisteren
Deze regel is van toepassing op alle goede communicatie, maar is cruciaal als je advies wilt geven. Dingen zijn vaak complexer dan ze op het eerste gezicht lijken. Door eerst goed te luisteren, geef je de spreker de ruimte om de situatie van alle kanten te belichten, zodat jij het probleem volledig kunt begrijpen. Wat heeft het voor zin om advies te geven op basis van incomplete informatie? Bovendien is de kans groter dat de ander naar ons luistert als wij dat zelf ook hebben gedaan de andere kant op. Zoals de Engelsen zeggen gaat het om “connection before correction”; als je geen verbinding hebt, komt de boodschap zeker niet over!
7. Weet hoe de stemming bij/van de ander is
In tijden van emotionele stress is het niet bevorderlijk om advies te geven. Begin altijd met de positieve punten. Daarmee zal de ander tot rust komen en zich openstellen voor advies.
8. Geef advies zonder aan te dringen
Breng je inzichten, ervaringen en ideeën als een andere kijk op de zaak en vertrouw op de innerlijke wijsheid van de luisteraar om te bepalen wat voor hem of haar het beste is. Als je niet aandringt wordt de kans groter dat je woorden op de juiste plek terecht komen.
9. Voorkom dat je oordeelt
Val de ander niet aan op zijn of haar karakter. Een advies dat gezien wordt als hard en veroordelend zal bijna zeker voelen als een belediging.
10. Voorkom dat je dreigt
Verpak je advies niet als een dreigement of maak iemand niet bang door te spreken in verpakte ultimatums. Deze uitingen van autoriteit (of superioriteit) zullen zeker geen positieve resultaten opleveren.
Voorkom dat je oordeelt
11. Wees kort en krachtig
Als men je advies vraagt voor een bepaald probleem, focus je dan alleen dáárop en geef geen commentaar op andere zaken uit het leven van die persoon. Hou je advies kort en zakelijk.
12. Verplicht anderen niet je advies te volgen
De raadgever is verplicht om op een oprechte manier te adviseren, maar het is niet zijn recht om anderen te dwingen zijn advies op te volgen. Ibn Hazm zei het zo: “Je geeft geen advies met als voorwaarde dat het geaccepteerd moet worden. Als je die grens overschrijdt, ben je de ander aan het onderdrukken en verlang je gehoorzaamheid en dat je de ander kunt beheersen.”
13. Geef advies als daad van aanbidding en niet als gewoonte
Sommige mensen raken er aan gewend om altijd advies te geven; voor hen wordt het een gewoonte. Soms geven mensen advies om hun eigen problemen te ontlopen. En als je te druk bezig bent met anderen te wijzen op het doen van goede daden, is de kans groot dat je zelf geen tijd hebt of vindt om dat te doen.
14. Wees nederig
Dit kun je doen door duidelijk te maken dat je zelf ook open staat voor advies. Als je dit duidelijk kan maken aan de persoon die je adviseert, zal die persoon automatisch voelen dat je op hetzelfde niveau staat en sneller accepteren wat je te zeggen hebt.
15. Geen woorden, maar daden
Kalief Umar ibn Abdul Aziz zei hierover: “Degene die zijn broeder advies aanbiedt op het gebied van geloof en zich bezighoudt met het verbeteren van zaken, geeft een waardevol geschenk en voldoet aan de verplichting die aan hem gesteld is.” Allah zegt in de Koran:
“Groot is de woede bij Allah dat jullie zeggen wat jullie niet doen.”(61:3).
16. Ga er vanuit dat misverstanden kunnen ontstaan
Wees ervan doordrongen dat advies niet altijd goed wordt ontvangen. Om advies te geven heb je veel geduld en toewijding nodig. Als degene aan wie je advies geeft, je met woorden of zelfs fysiek aanvalt, moet je nooit hetzelfde terugdoen.
17. Wees vriendelijk en zacht
Imam Moeslim vertelt dat de profeet heeft gezegd: “Met vriendelijkheid maak je alles mooier, en zonder dat ontbreekt er altijd iets.”
Tot slot is het belangrijk om te weten dat advies geven een essentiële eigenschap is in het karakter van een moslim. Imam An-Nawawi zegt daarover in zijn bekende boek Riyad-us-Saliheen dat Jarir ibn `Abdullah zei: “Ik kwam bij de profeet vrede zij met hem en verklaarde mijn trouw aan hem in islam. Waarop de profeet antwoordde “Op voorwaarde dat je bidt, sadaqa (aalmoezen) en advies geeft.”
