De stichting Salaam Art International heeft een prachtig boek gemaakt: ‘De 25 profeten in de Koran. Verhalen-, kunst- en doeboek voor het hele gezin’. Het verschijnt deze maand in het Nederlands en later insha Allah ook in het Engels. Er is duidelijk met veel passie aan gewerkt. 

Twee van de makers – Nora Naber en Saida Franken – vertellen me dat het ook een zware weg was, met een samenwerking die spaak liep en pijnlijke momenten van afscheid. Ondanks alles besluiten ze dat het boek er toch moet komen. Door net als de profeten de rauwe werkelijkheid te accepteren en het eindresultaat helder voor ogen te houden.

Nora: “Het oorspronkelijke idee was om een glossy maken. Een soort ‘Best of Salaam Art’  in de Engelse taal, zodat het geschikt zou zijn voor de internationale markt. We konden gebruik maken van al het mooie lesmateriaal dat we de afgelopen jaren in opdracht van verschillende islamitische scholen hebben gemaakt. Het zou een project zijn waar we verder weinig werk aan zouden hebben. Dat is wat we toen dachten.”

Nora Naber en Saida Franken werkten samen aan het boek ‘De 25 profeten in de Koran’

Ze lachen er nu hard om. Want het liep compleet uit de hand. Het is een kleurrijk vormgegeven boek van 140 pagina’s geworden met een paar oude, maar vooral veel nieuwe werkvormen. Nora: “Bij elke profeet hebben we gezocht naar een passende werkvorm en van daaruit naar een aya die daarbij paste. Of andersom. Behalve de aya (vers) werd ook bij elke profeet een kort maar krachtig gedicht geschreven, in kindertaal gevat.”

Op islamitische scholen is er nog steeds maar weinig aandacht voor kunst die geïnspireerd is door de islam. Saida Franken liep hier als kunstenares tegen aan en besloot samen met Fatima Spalburg en Nora Naber om hier verandering in te brengen. Zij vonden elkaar vijf jaar geleden in Salaam Art. Een creatieve samenwerking in de vorm van een maatschap met de nadruk op kunstzinnige vorming. De maatschap bestaat inmiddels niet meer; Salaam Art is verder gegaan als stichting.

Van glossy naar boek

“Voor de glossy hadden we al enkele oude werkvormen gekozen voor de profeten Joenes (Jonas) en Ibrahiem (Abraham),” vertelt Saida. “Daarnaast werkten we aan nieuwe werkvormen rondom het thema Ramadan en Eid al Adha (Offerfeest). Al doende ontstond het idee om de profeten uit de Koran centraal te stellen. En dan niet een selectie, maar alle 25 profeten. Te veel voor een glossy en dus werd het een boek.”

Saida vertelt dat ze bij de start van Salaam Art hebben gekozen voor samenwerking in een maatschap: “Maar eigenlijk moet je voor een maatschap veel commerciëler denken dan wij deden. Zo hadden we prachtige lesmethodes voor islamitische basisscholen gemaakt, maar hadden we er niet aan gedacht om daar bijvoorbeeld werkboekjes voor leerlingen bij te maken die elk jaar opnieuw besteld moesten worden. Door voor losse werkbladen te kiezen, liepen we eigenlijk heel wat inkomsten mis.”

Niet alleen vallen de inkomsten tegen; ook de maatschap komt onder druk te staan als zowel Nora als Fatima aangeven ook ieder een eigen droom te hebben. En dat alle tijd en inzet die ze in Salaam Art stoppen het vervullen van hun eigen droom in de weg begint te staan. Fatima vertrekt als eerste. Zij helpt nu met haar eigen stichting La Galigo om cacaoboeren op Sulawesi te laten overstappen op duurzame cacaoteelt. Dat doet ze via agroforestry, een vorm van kringlooplandbouw. Nora heeft al een praktijk als kindertolk en deugdencoach en bouwt die verder uit door workshops te geven.

Nieuwe werkpartners

Als Fatima vertrekt, neemt Nora de administratie over. Maar dan raakt ze maandenlang uit de running vanwege een ontsteking in haar schouder: “Mijn werk bestaat hoofdzakelijk uit schrijven. En dat kon ik niet meer doen. Ik had letterlijk een te grote last op mijn schouder genomen.” In de rustperiode die volgt, besluit ook Nora dat zij haar eigen weg mag gaan. Natuurlijk is dit dubbele afscheid voor Saida een zware dobber. En wat moet er nu van het boek terecht komen?

“Het boek, dat moet er komen.” Dat zijn de woorden van Mohamed Bhoelan, functioneel bestuurder van de Stichting El Amal, als hij de eerste uitwerkingen van het boek bekijkt. Hij ziet dat dit een hele fijne manier is om de wijsheid uit de profetenverhalen aan leerlingen over te brengen. Saida: “Hij vertelde ons dat hij zelf graag op deze manier als kind godsdienstonderwijs had gehad en besloot ons project financieel te steunen.” Het uiteindelijke resultaat van het boek zal hij echter niet meer zien, want begin dit jaar overlijdt hij in Medina, waar hij op Umrah (kleine bedevaart) is. Dat Allah hem genadig moge zijn.

Werkvormen voor 25 profeten

Saida gaat verder met de stichting Salaam Art International. En het boek, dat kwam er! Nora bleef nog even aan boord en kreeg hulp van buitenaf. Zo nam Anne-Marie El Chimi de vertaling van de instructies naar het Nederlands op zich. Nora:  “Zij is een leerkracht en dat is te merken, want zij haalt alles wat overbodig is eruit en zet de komma’s op de juiste plaats en de puntjes op de i.”  

Abdulwahid van Bommel – auteur van o.a. de Kinderkoran – haakte aan voor de vertaling van de ayaat (verzen) en gedichten naar het Nederlands. “Door zijn kennis en wijsheid waren we nog beter in staat om de essentie van elke profeet helder te krijgen. Over en weer inspireerden we elkaar om zowel de Nederlandse als de Engelse teksten nog verder te verfijnen,” aldus Nora. 

Het werk van Fatima werd overgenomen door Nourelhoda Mazen. Saida: “Zij bleef ons vanuit het verre Maleisië verrassen met prachtige vormgeving. Ze voelde heel goed aan wat de sfeer van het boek moest zijn en dacht ook mee over de ayaat bij de werkvormen.”

Een doeboek over de 25 profeten in de Koran

Omdat er bij 25 profeten werkvormen bedacht moesten worden, zijn er ook textiele werkvormen in het boek opgenomen. Nora: “Meestal bedenkt Saida de werkvormen. Maar voor breien en borduren loopt ze niet echt warm, terwijl ik het juist leuk vind om te pietepeuteren. Ik had echt zo’n ‘plok-plok’ moment –  waarop alles ineens op zijn plek valt – toen ik het kussentje bedacht voor de profeet Haroen. Want in mijn ogen is zijn essentie vooral het helpen van zijn broer Moesa. En een kussen staat symbool voor steun.” Saida: “Net zoals wij elkaar steunden. Het is mooi om te zien hoe in dit boek meerdere talenten  tot uiting zijn gekomen waardoor het een prachtig geheel is geworden.”

 Speels en serieus

“Wat altijd voorop heeft gestaan bij dit boek, is dat het eraan bijdraagt dat ouders en kinderen samen op een liefdevolle wijze met hun geloof bezig kunnen zijn,” zegt Saida. “Op een speelse en tegelijkertijd serieuze manier, passend bij de belevingswereld van kinderen.” Nora vult aan: “Ik heb als deugdencoach gewerkt aan het koppelen van elke profeet aan een specifieke deugd. Bijvoorbeeld ‘Wees oprecht als Ilias’ en ‘Wees gastvrij als Loet’. Omdat het ons helpt nadenken over de manier waarop je Allah kunt aanbidden in deze wereld.”

Volgens Saida is het een boek geworden dat helpt in de interactie met kinderen. Of dat nu thuis of op school is. “Ons onderwijssysteem is heel erg gericht op meer kennis willen hebben en om academisch te leren denken. Maar juist de creatieve technieken uit dit boek zorgen voor een balans tussen je IQ en je zintuigen. Ik merkte dat zelf heel erg met het uitwerken van de werkvorm voor Idries. Hoe heerlijk het is om je als een kind te laten verrassen door het experimenteren met verschillende soorten ‘pennen’, zoals takjes, blaadjes en veren, en zelfgemaakte alternatieven voor inkt, zoals thee en kurkuma.”

Anders kijken

“Het is belangrijk om je hoofd, hart en handen te koppelen en je te leren verwonderen door anders naar dagelijkse dingen te kijken. Het is een goede manier om te werken aan je innerlijke houding en te leren zien dat creativiteit écht meer is dan alleen maar knutselen,” aldus Saida.

Nora: “Ik werd onlangs getroffen door de quote: ‘Het tegenovergestelde van kunst is niet lelijkheid maar onverschilligheid’ van Eli Wiesel. Dat is voor mij de kern van het werk van creatieve mensen. Door met kunst bezig te zijn, krijg je meer waardering voor de wereld om je heen, voor de schepping en daarmee voor de Grootsheid van Allah.” 

Het boek kun je o.a. bestellen via  Salaam Art,  Bol.com en Parthenon