Was Moesa (Mozes) عليه السلام bang toen hij met zijn volk weg vluchtte voor het leger van Firaun (de Farao) en geen uitweg meer zag op het moment dat hij bij de zee aankwam? Maakte de paniek zich meester van Ibrahiem (Abraham) عليه السلام vlak voordat hij op de laaiende vuurstapel werd geworpen? Was Nuh (Noach) عليه السلام bang dat de mensen hem voor gek zouden verklaren omdat hij een schip bouwde midden in de woestijn? Hoe voelde Mohammed ﷺ zich toen hij en zijn volgelingen van huis en haard werden verdreven?
Waren de profeten weleens bang of geschokt? vroeg voormalig docent, schoolleider, professioneel coach en internationaal spreker Adnan Jalali zich op een dag af. Hij bedoelde dan niet taqwa (Godsontzag), maar khawf, de natuurlijke angst die een mens voelt, bijvoorbeeld als hij in gevaar is. Jalali dook in de geschriften en schreef aan de hand hiervan een serie artikelen over de angsten die ons in hun greep kunnen houden en waar we volgens hem tegen zouden moeten strijden “met al onze mentale, emotionele en spirituele kracht.” Hoe kunnen we onze angsten overwinnen, is de centrale vraag.
Onze angsten overwinnen is niet eenvoudig.
Het waren mensen met emoties
Profeten waren mensen met emoties. De boodschap waarmee ze kwamen, was altijd kritisch. Mensen willen meestal niet horen wat ze fout doen. Vooral degenen met macht verdragen dat niet. Nu niet en toen niet. De machthebbers poogden altijd om de profeten uit de weg te ruimen. Ze hadden dus alle reden om bang te zijn.
Hun geloof was sterker dan hun angst
We kunnen de vraag of profeten weleens bang waren, beantwoorden met: jawel, er staan verschillende verzen in de Koran waaruit blijkt dat er profeten waren die weleens zenuwachtig, bezorgd of geschrokken waren. Met name tijdens hun prille profeetschap, toen ze opgeroepen werden om hun boodschap naar buiten te brengen. De mate waarin ze bang waren kennen we niet en we kunnen ook niet met zekerheid zeggen dat alle profeten eenzelfde ervaring hadden. Wat ze werkelijk voelden in penibele situaties, zullen we nooit te weten komen in dit leven. Maar wat we wel zeker weten is, dat hun vertrouwen in Allah altijd sterker was dan hun angst. Zij waren nooit wanhopig, doordat ze altijd in verbinding waren met en overtuigd waren van hun hogere levensdoel.
Angst om te spreken
We vinden meerdere verzen in de Koran waaruit blijkt dat de Profeet Moesa عليه السلام angstig of zenuwachtig was, bijvoorbeeld toen hij zijn boodschap moest verkondigen:
(Gedenk) toen jouw Heer Moesa opriep: “Ga naar het volk van de onrechtvaardigen, het volk van de Farao. Vrezen zij (Allah) niet?” Hij (Moesa) zei: “Mijn Heer! Waarlijk, ik vrees dat zij mij loochenen. En mijn borst is beklemd en mijn tong drukt zich niet goed uit…” (Koran, 26:10-13)
Bang om het lot van anderen
Er waren ook verschillende profeten die vreesden voor het leven en welzijn van hun dierbaren. Zoals de Profeet Jaqoeb عليه السلام die zich zorgen maakte om zijn geliefde zoon Joesoef عليه السلام:
Hij (Jaqoeb) zei: “Voorwaar, het verdriet mij dat jullie hem meenemen en ik vrees dat de wolf hem zal verslinden, terwijl jullie niet op hem letten.” (Koran, 12:13)
Of zoals de Profeet Ibrahiem عليه السلام die zich zorgen maakt om het lot van zijn ongelovige vader:
“O mijn vader, ik ben bang dat een bestraffing van de Barmhartige u zal treffen, dan zal u een helper van Shaitan worden.” (Koran, 19:45)
Hoe zit het met ons?
Hoe zit het met ons? Staan wij er voldoende bij stil dat we de profeten als voorbeeld kunnen nemen? Of andere moedige gelovigen? En hoe zit het met onszelf: geven we toe aan de paniek die zich meester van ons maakt of kunnen we onszelf vermannen? Streven wij ernaar de beste versie van onszelf te worden met al onze door God geschonken talenten? Of zijn we eerder terughoudend en voorzichtig vanwege onze twijfels, onze onzekerheid en angsten?
Inzichten
Jalali schenkt ons inzicht in wat de negatieve resultaten zijn als we ons in het leven eerder laten leiden door onze angsten dan door geloof en vertrouwen. Hier bewust van worden, kan ons al helpen om de angsten te overwinnen:
Angst vernietigt onze dromen.
- Angst maakt ons kreupel of verlamt ons
Het voorkomt dat we ons beste beentje voorzetten. Het leidt tot meer van hetzelfde en daarmee tot stilstand en gebrek aan groei, op welk vlak dan ook. Als we ons laten leiden door angst in het leven, dan zijn we niet de beste versie van onszelf. “Er is slechts één ding dat de dromen en de aspiraties van mensen vernietigt en dat is hun eigen angst,” aldus Jalali.
- Angst is in bijna alle gevallen onrealistisch
We creëren meestal onze eigen angsten op basis van een ervaring die we ooit hebben meegemaakt, maar die nu niet meer realistisch zijn. Dat waar we bang voor zijn, zit in onze hoofd. Wij stellen ons voor wat er mogelijk zou kunnen gebeuren, maar het is niet echt en daarmee is het niet onze aandacht en energie waard. - Angst is een tool uit de gereedschapskist van shaitaan om ons te beletten om boven onszelf uit te stijgen
Hij zet dit middel graag in zodat we onder zijn invloed blijven, zodat we ons zorgen maken om materiële zaken of om ons welzijn.
Maar we kunnen onszelf bevrijden van die invloed. Het is namelijk een keuze die we maken om negatieve gedachten te voeden of te deleten. We kunnen volledig vrij zijn als we enkel en alleen Allah vrezen.
Voorwaar, degenen die (in de Koran) geloven en de Joden en de Sabiërs en de Christenen en wie er in Allah en de Laatste Dag geloven en goede werk verrichten: voor hen zal er geen angst zijn en zij zullen niet treuren.(Koran, 5:69)
- Angst houdt ons soms tegen om de juiste keuze te maken
Jalali noemt hier de aya (het vers) in de Koran over het gebrek aan moed van het volk van Moesa عليه السلام:
Toen geloofde niemand Moesa, behalve (enkele) jongelingen van zijn volk, terwijl zij vreesden dat Firaun en zijn vooraanstaanden hen zouden vervolgen. En voorwaar, Firaun was zeker een onderdrukker in het land: en voorwaar, hij behoorde zeker tot de buitensporigen. (Koran, 10:83)
Uit dit vers blijkt dat er slechts enkele jongeren waren die ondanks hun angst toch de moed verzamelden om Moesa te volgen in plaats van de kant van de onderdrukker te kiezen. Hoe zit het met jou? Volg jij liever de massa omdat je bang bent dat iemand je kwaad zou kunnen doen of om jouw positie kwijt te raken? Kijk je weg of ben je moedig en durf je de waarheid te zeggen, of steun je op zijn minst degenen die dat doen?
Angsten overwinnen
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de wijze waarop angst ons leven negatief kan beïnvloeden. Het zijn voorbeelden die in deze tijd zeer actueel zijn, zoals de angst voor armoede, ziekte, ouderdom en de angst voor de dood. Waarschijnlijk heb jij zelf ook gelijk een antwoord als ik je vraag waar jij je bang voor bent. Wat zou het allerergste zijn wat je kan overkomen? En zou jij niet het liefst die angsten overwinnen?
Allah bemoedigt
Allah laat ons niet over aan ons lot. In het geval van de Profeet Moesa عليه السلام lezen we in de Koran hoe Allah hem bemoedigt als hij onzeker is of hij in staat is om de boodschap van God goed over te brengen:
“O Moesa! Kom nabij en vrees niet. Waarlijk, jij bent één van degenen die veilig zijn. Stop je hand in je boezem, het zal wit worden zonder ziek te zijn. en trek je hand dicht tegen je aan om vrij van angst te zijn, dit zijn twee Tekenen van jouw Heer tegen de Farao en zijn leiders…” (Koran, 28: 31,32)
De Korangeleerde Ibn Jarir At-Tabari zei over dit vers: ”Allah gaf Moesa de opdracht dat als hij bang werd, hij zijn hand op zijn borst moest plaatsen. Als hij zijn hart op zijn hart legde, verdween de angst volledig. Het is mogelijk dat als iemand het voorbeeld van Moesa volgt en zijn hart op zijn hart legt, dat dit dan de angst uit zijn hart verwijdert in sha Allah. En op Allah vertrouwen wij. (Tafsir Ibn Kathir)
O Allah, zegen ons met geloof dat sterker is dan onze angsten. O Allah, help ons om onze angsten te overwinnen zoals de profeten dat voordeden. Laat ons onszelf niet tekort doen vanwege angst, twijfel en onzekerheid. Help ons om hogere doelen te bereiken in ons leven en uitmuntende daden te verrichten die u welgevallen.
